Notatki o "Les Miserables", notatki o "Drogówce"

Pora zebrać kurz i pajęczyny, które pojawiły się już na tym blogu i zaserwować coś świeżutkiego. Miałam szczęście być ostatnio na pokazach przedpremierowych Drogówki i Les Miserables, więc uznałam, że warto podzielić się na gorąco wrażeniami. To bardziej garść impresji niż recenzje, ale rozumiecie: sesja nie zna litości! Po 5 lutego wrócę do zwykłej częstotliwości publikowania. Prawdopodobnie nie będę tego robić tylko tutaj, bo nawiązuję współpracę z innym serwisem, ale o szczegółach poinformuję później. ;)

Wyszło jakoś... nędznie

Les Miserables rozpoczyna sekwencja, w której dziesiątki więźniów wciągają do doku przeogromny statek. To nie tylko alegoria ucisku obywateli przez państwo, ale także zapowiedź tego, co zobaczymy przez następne dwie i pół godziny – będzie z rozmachem i na bogato, ale też bardzo wzniośle (w którymś momencie ilość patosu wychodzi uszami). Problem polega na tym, że gorset patetyczności nie jest rozluźniany nawet na moment, przez co Nędznicy to film nadęty i sztuczny, a brak lekkich tonów w tak długiej produkcji jest zwyczajnie męczący. 

To bardzo poważne traktowanie rozterek bohaterów miało zapewne sprawić, że poruszą one widza, wycisną jego łzy – nietrudno odkryć, że ambicją twórców było zrobienie melodramatycznego eposu, który zgarnie kupę nagród i kupę kasy. O ile o zarobki bać się nie muszą, o nagrody sądząc po liczbie nominacji również, to zdarza się, że bardziej niż to "dzieło" angażuje mnie emocjonalnie reklama w TV. Jednostajne zawodzenie aktorów (nie ma tu dialogów nieśpiewanych, a nie zawsze dobrze się tego słucha) i monumentalna scenografia wprowadzają sztuczność, która nie pozwala wczuć się na tyle, żeby się wzruszyć czy dostać gęsiej skórki.

Najwięcej w Nędznikach do zaoferowania mają kobiety: Anne Hathaway, Helena Bonham Carter i Samantha Barks. Ze schematu wyłamuje się tylko Amanda Seyfried, którą można pomylić z porcelanową lalką-mutantem nakręcaną na korbkę. Reszta babek tworzy najlepsze momentu filmu: Hathaway kreuje jedyną przejmującą postać, Bonham Carter wprowadza trochę luzu, a Barks jako Éponine jest nieoczywista i stanowi przeciwwagę dla posągowej Seyfried. Całkiem sprawiedliwie by było, gdyby Hathaway trafił się Oscar, ale jednocześnie trzymam kciuki, by Les Miserables NIE wygrało w głównej kategorii. Wiem, że wpisuje się w oscarowy kanon (dużo gwiazd + pewna przebojowość), ale to byłaby wielka krzywda zadana chociażby Operacji Argo (z nominowanych widziałam jeszcze Bestie z południowych krain i Miłość, ale nie wierzę, by kino autorskie miało szanse z produkcjami hollywoodzkimi). Oscar za kostiumy, za charakteryzację czy dźwięk – proszę bardzo, ale żeby pretendować do tytułu najlepszego filmu roku przydałoby się coś więcej niż rozmach.

Antyróża, rozpad

Jeśli zgorszył Was widok opojów w Weselu, którzy prowadzają się po ciemnych klitkach w celu spełnienia swych nieprzyzwoitych pragnień, to po seansie Drogówki będziecie wspominać debiut Smarzowskiego jako niewinne igraszki, ledwie grę wstępną. Zaczyna się bardzo podobnie, z tym że wszystko podane jest w wersji hard – grupa policjantów z czerwonymi nosami buja się do Białego misia, delikatnie obłapia obecne kobiety. Po tej uwerturze dostajemy istną Sodomę i Gomorę, Polskę skorumpowaną, zachlaną i skurwiałą, w czym reżyser ociera się jednak o przesadę, bywa zbyt dosłowny. Godne pochwały jest, że ktoś postanowił obalić mit Polaka-patrioty, utrzeć rodakom nosa, ale czy takie tytłanie wszystkiego w gównie nie sprawia, że jeden mit zastępuje się drugim, o wiecznie pijanym, pazernym Polaczku-lubieżniku? W końcu gdzieś między Wiesławem Wojnarem a sierżantem Bogdanem Petryckim znajdzie się kilu Tadeuszów, którzy wyrabiają ogólnopolską normę moralności, nie taką znowu niską.  

W momencie zawiązania się właściwej części akcji z Wesela przenosimy się w rejony Domu złego. Smarzowski tworzy pełny napięcia thriller o tym, jak szary obywatel bezbronny jest wobec systemu, jak mały jest wobec ciemnych interesów, które dzieją się „na górze”. Wiesz za dużo, wdepnąłeś w poważny shit, masz kłopoty. Brzmi znajomo, lecz dzięki szarpanemu, nietłumaczącemu wiele montażowi układanie puzzli, z jakich składa się ta historia, to wciąż ogromna przyjemność. Róży natomiast w Drogówce nie znajdziemy. O ile w pierwszych filmach Smarzowskiego nie można się doszukać nawet krztyny optymizmu, to Róża miała całkiem spore jej pokłady, najnowsza produkcja reżysera to jednak wyraźni powrót do początków. Róża jest filmem o budowaniu, Drogówka o rozpadzie. Sierżant Król traci po kolei wszystko, na czym mu zależało, a odkrycie prawdy nic nie zmienia. Niby to taka powtórka z rozrywki, jednak zrealizowana tak sprawnie, że pewnie stanie się moim ulubionym polskim filmem roku 2013. 

Na koniec ciekawostka: zauważyliście, że we wszystkich (lub prawie wszystkich) filmach Smarzowskiego pojawią się dwa rekwizyty, kamera i siekiera? W Weselu i Drogówce nagrania bohaterów demaskują rzeczywistość, w Domu złym ją fałszują. Wniosek? Kto ma kamerę, ten ma władzę, to diabelskie narzędzie manipulacji. O siekierze natomiast Smarzowski powiedział kiedyś, że „pasuje do Polaka”. Gwałtownemu z natury Polakowi potrzebne jest narzędzie prymitywne, czemu hołduje reżyser, w Drogówce jakby symbolicznie wkładając je w ręce sierżanta Króla. Symbolicznie, bo przedmiot ten nie miał tam akurat większego znaczenia – jest, bo pasuje do polskich dłoni, temperamentu. I racja, pistolet byłby jakiś zbyt wymuskany.